චිම්පන්සියන්ගේ Mini-Brains (කුඩා මොළ) රසායනාගාරයේදී විශාල ප්‍රමාණයෙන් නිපදවීම.

රසායානාගාරයේදී සංවර්ධනය කළ චිම්පන්සියන්ගේ  "කුඩා මොළ (mini brains)" දුසිම් ගණනක ආධාරයෙන්  අපගේ පැවැත්ම පිළිබඳව එනම් “මිනිස් මොළය මෙලෙස වර්ධනය වූයේ කෙසේද?” වැනි  වඩාත් ගැඹුරු ප්‍රශ්ණ වලට පිළිතුරු දීමට විද්‍යාඥයන් සමීපව සිටියි.

මිනිස් වර්ගයාගේ ජනගහන ඝනත්වය ඔවුන්ගේ ප්‍රමාණයේ බොහෝ සත්වයන්ට වඩා වැඩිය. අසාමාන්‍ය භූගෝලීය පරාසයක අප ජීවත් වන අතර බලශක්ති හා පදාර්ථ වල අපුර්ව ගලා යාම බොහෝසේ පාලනය කිරීමට අපට හැකිවී තිබේ. අපගේ ගෝලීය බලපෑම ඉතා විශාලය. කලාත්මක නිර්මාණ, සංගීතය, ගෘහනිර්මාණ ශිල්පය වැනි මිනිසාගේ සුවිශේෂී නිර්මාණ මගින් අපගේ බුද්ධිය, සන්නිවේදන බලය, දැනුම ලබාගැනීම හා බෙදාගැනීමේ හැකියාව සහතික වන අතර එනිසා මිනිසුන් සැබැවින්ම වෙනස් සත්ව වර්ගයන්ට වඩා කැපී පෙනේ.

අපේ පරිණාමන අවධියේ දී, මිනිස් මොළයේ නොසිතූ විරූ වේගවත් වර්ධනයක් ඇති විය. මෙම වර්ධනයන්ගෙන් බොහොමයක් සිදු වුයේ අපගේ මොළයේ වඩාත් ඈත්ව පිහිටි රැළි සහිත ස්වරූපයක් සහිත neocortex කොටසේය. එය භාෂාවන් සඳහා භාවිතා කිරීමට සූදානම්ව සිටින, අමුර්ත සිතුවිලි සහිත සහ සතුටට පත්විය හැකි සලකුණු වන සුපිරි හැඳිනීමේ ඥානය යන බුද්ධි බලවේගයන්ගෙන් සමන්විත වේ.

මේ අවසාන "ඉහළ මට්ටම" සැබවින්ම ලැබීම හෝ වර්ධනයවීම සිදු වූයේ කෙසේද? පිළිබදව තම අධ්‍යනයේ විස්තර කැලිෆෝනියාවේ සැන් ෆ්රැන්සිස්කෝ විශ්ව විද්‍යායාලය විසින් මෙහෙයවන ලද පර්යේෂකයින් විසින් journal Cell සඟරාවේ වාර්තා කර තිබේ. මුල් මිනිස් සංහතියට සාපේක්ෂව මිනිස් මොළය වර්ධනය හෝ පරිණාමනය  වූ ආකාරය ගැන නව සොයා ගැනීම් කිහිපයක් සැන් ෆ්රැන්සිස්කෝ විශ්ව විද්‍යායාලය මෙහෙය වූ පර්යේෂණ කණ්ඩායම විසින්  macaque (මාකේක්) යන දකුණු ආසියාවට සම්බන්ධ වඳුරු වර්ගයක් සහ රසායනාගාරයේ petri (පෙට්‍රි /කුඩා රසායනික) තැටි වල සංවර්ධිත චිම්පන්සින්ගේ කුඩා මොලවල් සමග සංසන්ධනය කිරීමෙන් අධ්‍යයනය කර ඇත. '' Cellular anthropology (වචනාර්ථයෙන් සෛලීය මානව විද්‍යාව) '' ලෙස හැඳින්වෙන මෙමගින් මිනිසුන්ට සුවිශේෂී ජාන වෙනස්කම් සිය ගණනක් හඳුනාගෙන තිබේ.

"උපතින්ම මිනිස් මොළයේ cortex චිම්පන්සින්ගේ මෙන් දෙගුණයක් තරම් විශාලය. එබැවින් මෙම අතිවිශාල වර්ධනයට මඟ පාදන සිදුවීම් තේරුම් ගැනීම සඳහා අප කලලරූපී සංවර්ධනයේ මුලික හෝ එවැනි පසුබිමකට  ආපසු යා යුතුයි." stem (ප්‍රාථමික) සෛල හා පඨක ජීව විද්‍යාව පිළිබඳ කීර්තිමත් මහාචාර්ය Arnold Kriegstein (ආනොල්ඩ් ක්රිග්ස්ටයින්) ප්‍රකාශයක් කර තිබේ.

මෙම "කුඩා මොළය" යනු ආචාර්ය ෆ්රැන්කෙන්ටින්ගේ අඩු ප්‍රසිද්ධ අත්හදා බැලීම් මෙන් ජාර් එකක ඇති ඇත්තවශයෙන්ම කුඩා මොළ නොවන බව සැලකීම වැදගත්ය වන අතර ඒවා සැබෑ අදහස් හෝ යම් මට්ටමක දැනීමක් ඇති කර ගැනීමට හැකියාවක් නැති සත්වයන්ගේ මොළ අනුකරණය කිරීමෙන් වර්ධනය කළ මොළයේ සෛල පොකුරු බව වාර්තා වේ.

මිනිස් (වම්) සහ චිම්පන්සි (දකුණ) මොළයේ ඓයන්දරියන්, බහුවිධි stem ස්නායු සෛල (රතු සහ කොළ) සහ පරිණත මොළයේ සෛල ((magenta and cyan /මැජෙන්ටා සහ සයන්) වලින් සමන්විත වේ.මෙම කණ්ඩායම මිනිස් හා චිම්පන්සිගේ මොළයේ ඓයන්දරියන් පිලිබදව සමීපව කටයුතු කළ අතර නිශ්චිත සෛල වර්ග සහ ජාන ක්‍රියාකාරිත්වය මොළයේ වර්ධනයට හේතු නිරීක්ෂණය කරන ලදී. සමස්තයක් වශයෙන්, මිනිස් මොළය සමග සම්බන්ධ වන සුවිශේෂී සෛල වර්ග සිය ගණනක් සහ ජානමය වෙනස්වීම් ඔවුන් සොයා ගෙන තිබේ. පිටත radial glia (රේඩියල් ග්ලියා) නම්  සංකීර්ණ වූ පුර්වග ස්නායු සෛල හා  mTOR මාර්ගය ලෙස හැඳින්වෙන ප්‍රධාන වර්ධන සංඥා ජාලයක් මත එවායේ බලපෑම කෙරහි ඔවුන්ගේ විශේෂ අවධානය යොමු විය. මෙම කණ්ඩායම විස්තර කළේ "පරිණාමය අවධියේ විශේෂයෙන් ඉලක්ක කෙරුණු මෙම සෛලවල අණුක ගමන් මාර්ගය සොයාගැනීම විශේෂයෙන් සිත් ගන්නා සුළු බවත්  සහ ඒවා උසස් මිනිස් බාහිකයක් (cortex) උත්පාදනය කිරීමේදී ඔවුන්ගේ විශේෂ කාර්යභාරය විස්තර කිරීමට උපකාර විය හැකි බවත්ය.

චිම්පන්සි මොළයේ කුඩා අවයව, මහා පරිමාණයෙන් නිෂ්පාදනය කිරීමේ  හැකියාව අධ්‍යනය මගින් සාර්ථක කළ පළමු කටයුත්ත විය. ශරීරයේ ඇති ඕනෑම පටක බවට යලි සකස් කළ හැකි සමේ stem සෛල වර්ගයක් වන pluripotent stem (IPSCs) සෛල ආරම්භයේදී මෙම කණ්ඩායම විසින් එකතු කරන ලදී. IPSCs භාවිතා කරමින්, ඔවුන් පසුව චිම්පන්සි 8 ක් සහ මිනිසුන් 10 කගේ සමෙන් ලබාගත් stem සෛල වලින් ඓයන්දරියන් 56 ක්ම වර්ධනය කිරීමට සමත් විය.

"වැඩිහිටි චිම්පන්සියන්ගෙන් සමේ සෛල ලබා ගැනීම, ඒවා iPSCs බවට පරිවර්තනය කර පසුව, රසායනාගාරයේ දී ඒවායේ සංවර්ධන පිළිබද කළ අධ්‍යනයන් ඉතා මවිතකරයි. එය වසර 10 කට පෙර සිදුවිය නොහැකි විද්‍යා ප්‍රබන්ධ අත්හදා බැලීමකි. " Kriegstein (ක්රිග්ස්ටින්) පැවසීය.

අන්තර්ජාලය ඇසුරෙන් සකස්කළේ: හර්ෂ ලංකේශ්වර

Posted in: මොළයமூளை, සතුන්விலங்கு