Bringing you the latest information in the field of Technology and Research

විද්‍යා,තාක්ෂණ හා පර්යේෂණ අමාත්‍යාංශයෙන් ජාතියේ දරුවන්ට පිදෙන තිළිණයකි | நாட்டு குழந்தைகளுக்கான விஞ்ஞான தொழில்நுட்பவியல் ஆராய்ச்சி அமைச்சின் வெகுமதி

Authored by National Vidatha Network Writers

විද්‍යා,තාක්ෂණ හා පර්යේෂණ අමාත්‍යාංශයෙන් ජාතියේ දරුවන්ට පිදෙන තිළිණයකි | நாட்டு குழந்தைகளுக்கான விஞ்ஞான தொழில்நுட்பவியல் ஆராய்ச்சி அமைச்சின் வெகுமதி

Adapted from renowned international sources

විද්‍යා,තාක්ෂණ හා පර්යේෂණ අමාත්‍යාංශයෙන් ජාතියේ දරුවන්ට පිදෙන තිළිණයකි | நாட்டு குழந்தைகளுக்கான விஞ்ஞான தொழில்நுட்பவியல் ஆராய்ச்சி அமைச்சின் வெகுமதி

Educational blog for future generation of the nation

විද්‍යා,තාක්ෂණ හා පර්යේෂණ අමාත්‍යාංශයෙන් ජාතියේ දරුවන්ට පිදෙන තිළිණයකි | நாட்டு குழந்தைகளுக்கான விஞ்ஞான தொழில்நுட்பவியல் ஆராய்ச்சி அமைச்சின் வெகுமதி

Project of the Ministry of Science,Technology and Research, Sri Lanka

විද්‍යා,තාක්ෂණ හා පර්යේෂණ අමාත්‍යාංශයෙන් ජාතියේ දරුවන්ට පිදෙන තිළිණයකි | நாட்டு குழந்தைகளுக்கான விஞ்ஞான தொழில்நுட்பவியல் ஆராய்ச்சி அமைச்சின் வெகுமதி

February 21, 2023

මොකක්ද මේ Chat gpt - (what is chat gpt )

ChatGPT වෙත යොමු කළ ප්‍රශ්නය1- ChatGPT යනු කුමක්ද, එහි භාවිතයන් සහ අවාසි උදාහරණ සමඟින්?

ChatGPT දුන් පිළිතුර1 ChatGPT යනු OpenAI විසින් නිර්මාණය කරන ලද විශාල භාෂා ආකෘතියක් වන අතර එය පරිශීලක යෙදවුම් වලට ස්වභාවික භාෂා ප්‍රතිචාර උත්පාදනය කිරීමට ගැඹුරු ඉගෙනුම් ඇල්ගොරිතම භාවිතා කරයි. එය මිනිසුන්ට සමාන සංවාදයක් අනුකරණය කිරීමට නිර්මාණය කර ඇති අතර chatbots, virtual Assistants සහ පාරිභෝගික සේවා වැනි විවිධ යෙදුම්වල භාවිතා කළ හැක. ChatGPT හි එක් වාසියක් නම්, පුළුල් පරාසයක මාතෘකා සහ ප්‍රශ්නවලට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට සහ ඒවාට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට ඇති හැකියාවයි. එය පරිශීලකයින්ට ඉක්මන් හා නිවැරදි පිළිතුරු සැපයිය හැකි අතර එමඟින් පාරිභෝගික සේවාවේ පරිශීලක අත්දැකීම සහ කාර්යක්ෂමතාව වැඩිදියුණු කළ හැකිය. අතිරේකව, නිෂ්පාදන නිර්දේශ හෝ පුවත් ලිපි වැනි පරිශීලකයින් සඳහා පුද්ගලාරෝපිත අන්තර්ගත උත්පාදනය කිරීමට එය භාවිතා කළ හැක.

කෙසේ වෙතත්, ChatGPT භාවිතා කිරීමේ විභව අවාසි ද ඇත. එකක් නම්, ChatGPT වල අදාල නිශ්චිතක්ෂේත්‍රය හෝ මාතෘකාව පිළිබඳව පුහුණු කර නොමැති නම්, එය සාවද්‍ය හෝ නොමඟ යවන ප්‍රතිචාර ජනනය කළ හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස, පරිශීලකයෙකු වෛද්‍ය ප්‍රශ්නයක් අසන්නේ නම්, ChatGPT විසින් නිවැරදි හෝ පරිශීලකයාගේ නිශ්චිත තත්ත්වයට අදාළ නොවන ප්‍රතිචාරයක් ජනනය කළ හැකිය.

තවත් විභව අවාසියක් නම්, ChatGPT සෑම විටම මිනිස් භාෂාවේ හෝ සංස්කෘතික වෙනස්කම්වල සූක්ෂ්මතාවයන් තේරුම් නොගැනීමට ඉඩ ඇති අතර, එය වරදවා වටහාගැනීම් හෝ වැරදි සන්නිවේදනයන් ඇති කළ හැකිය. නිදසුනක් වශයෙන්, එය උපහාසය හෝ සංස්කෘතික යොමු කිරීම් නොතේරෙනු ඇත, එය නුසුදුසු හෝ ව්‍යාකූල ප්‍රතිචාරවලට තුඩු දිය හැකිය.

සමස්තයක් වශයෙන්, ChatGPT හට බොහෝ විභව භාවිතයන් සහ ප්‍රතිලාභ ඇති අතර, එය ප්‍රවේශමෙන් භාවිතා කිරීම සහ එහි විභව සීමාවන් සහ අවදානම් සලකා බැලීම වැදගත් වේ.

ChatGPT  පිළිතුර එලෙස අවසාන විය.  ඔබට අවශ්‍ය කේතයක් ලියන්න, ලිපි ලියන්න, පරිවර්තනයක් කරන්න, නිදොස් කිරීමක්, කතාවක් / කවියක් ලියන්න යනාදි බොහෝ දේ ChatGPT වලින් ඉල්ලා/විමසා සිටිය හැක. ChatGPT ලබාදෙන පිළිතුරු නිවැරිදි කිරීමට ඔබගේ යොමුවීමේ ප්‍රමාණාත්මක බව ඔබව අගය කිරීම සදහා භාවිතා කිරිමට ඔබගේ ගුරුවරයාට හෝ අවශ්‍ය අන් අයට හැකිය.

ChatGPT  වෙත යොමු කළ ප්‍රශ්නය2මම මගේ රචනය ලියා නැති බවත් Chat GPT එසේ කර ඇති බවත් යමෙකු දැන ගන්නේ කෙසේද?

Chat GPT ප්‍රතිචාරය2- රචනයක් ලිව්වේ මම වගේ කෙනෙක්ද නැත්නම් යන්ත්‍රයක්ද කියලා හරියටම දැනගන්න අමාරුයි. කෙසේ වෙතත්, රචනයක් මිනිසකු විසින් ලියන ලද්දක් නොවන බව යමෙකුට සැක කිරීමට හෝ හඳුනා ගැනීමට හැකි ක්‍රම කිහිපයක් තිබේ. නිදසුනක් වශයෙන්, ලිවීමේ පුනරාවර්තන හෝ අස්වාභාවික භාෂාවක් අඩංගු විය හැකිය, නැතහොත් අන්තර්ගතය ලේඛකයාගේ යැයි කියනු ලබන අධ්‍යාපන මට්ටම හෝ විශේෂඥතාව සඳහා ඕනෑවට වඩා සංකීර්ණ හෝ තාක්ෂණික විය හැකිය. මීට අමතරව, රචනය වෙනත් මූලාශ්‍රවලින් එන පෙළට සමාන හෝ බොහෝ දුරට සමාන (plagiarism) බව  සොයා ගතහොත්, එය කොල්ලකෑමක් ලෙස සලකුණු කළ හැක. රචනයක් ලිවීමට මගේ සහාය භාවිතා කර එය ඔබේම කෘතියක් ලෙස ඉදිරිපත් කිරීම කොල්ලකෑමක් වන අතර එය බරපතල ශාස්ත්‍රීය වරදක් බව සැලකිල්ලට ගැනීම වැදගත්ය.

plagiarism - අන්තර්ජාලයෙන් සෘජුව copy paste කර විභාගවලට පිළිතුරු සකස් කර ඇතැයි සොයාබැලීමට භාවිතා කරන මෘදුකාංග ක්‍රමයක්

ChatGPT ගැන Times of India හි මෙසේ අදහස් පළවී තිබේ.

               OpenAI යනු කෘත්‍රිම බුද්ධි තාක්‍ෂණය වගකීමෙන් සංවර්ධනය කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන සමාගමකි. OpenAI 2015 දී Elon Musk, Sam Altman සහ Greg Brockman ඇතුළු ව්‍යවසායකයින් සහ පර්යේෂකයන් විසින් ආරම්භ කරන ලදී. ChatGPT මූලාකෘතියක් ලෙස 2022 නොවැම්බර් 30 දින දියත් කරන ලද අතර දැනුමේ වසම් කිහිපයක් හරහා එහි සවිස්තරාත්මක පිළිතුරු සහ සුසංයෝගී පිළිතුරු සඳහා වේගයෙන් අවධානය දිනා ගත්තේය.

Chat GPT හි වැදගත් ලක්ෂණය වන්නේ මිනිසුන් මෙන් ප්‍රතිචාර ජනනය කිරීමයි. එය චැට්බෝට් එකකට වඩා බොහෝ වැඩි ය. ඔබ එය වැඩසටහනක් හෝ සරල මෘදුකාංග යෙදුමක් ලිවීමට ඉල්ලා සිටියහොත්, එය වැඩසටහන සහ මෘදුකාංග යෙදුම සඳහා ක්‍රියාවලිය සහ කේතීකරණය සමඟ ප්‍රතිචාර දක්වයි. එබැවින්, එය chatbots, AI පද්ධති සංවාද සහ පරිගණක-උත්පාදිත සහායක සඳහා සුදුසු වේ. එය සන්නිවේදනය අතරතුර ප්‍රශ්නවලට ස්වාභාවික පිළිතුරක් ලබා දෙන අතර කතන්දර සහ කවි ද ජනනය කරයි. එය පහත සඳහන් දෑ සඳහා හැකියාව ඇත: කේතයක් ලියන්න, ලිපි ලියන්න, පරිවර්තනය කරන්න, නිදොස් කිරීම, කතාවක් / කවියක් ලියන්න යනාදිය.

ChatGPT මිනිස් රැකියා ප්‍රතිස්ථාපනය කරයිද?

               ChatGPT සහ අනෙකුත් භාෂා ආකෘති වලට පාරිභෝගික සේවා, දත්ත ඇතුළත් කිරීම සහ අන්තර්ගත උත්පාදනය වැනි ස්වභාවික භාෂා සැකසුම් භාවිතයෙන් කාර්යයන් කිහිපයක් ස්වයංක්‍රීය කිරීමට හැකියාව ඇත. කෙසේ වෙතත්, ChatGPT අදහස් කරන්නේ මිනිසුන් ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම හෝ ආදේශ කිරීම වෙනුවට මිනිසුන්ගේ වැඩ සඳහා සහය දැක්වීම සහ වැඩිදියුණු කිරීමයි. ඔවුන් මිනිසුන්ට තම කාර්යය කාර්යක්ෂමව හා නිවැරදිව නිම කිරීමට සහාය වේ. අතිරේකව, දත්ත විද්‍යාඥයින්, ඉංජිනේරුවන් සහ පර්යේෂකයන් යනු කෘතිම බුද්ධි සංවර්ධනය සහ ක්‍රියාකාරීත්වය සඳහා අවශ්‍ය වන මානව භූමිකාවන් වේ.

කෘතිම බුද්ධි බලයෙන් ක්‍රියාත්මක වන වැඩසටහන් කෙතරම් බලවත් වුවද, ඔවුන්ට කිසිදා නිර්මාණාත්මක හැකියාවක් හෝ මානසික විචක්ෂණශීලී බවක් නොතිබෙනු ඇත, ඔවුන් කිසිවිටෙක මිනිසුන් නොවනු ඇත (ChatGPT විසින් විශිෂ්ට නිර්මාණාත්මක කාර්යයන් කිහිපයක් ජනනය කරමින් සිටියද).  කෘතිම බුද්ධි පද්ධති සඳහා පුහුණු කිරීම සඳහා මානව යෙදවුම් සහ මිනිසුන්ගෙන් සුදුසු පුහුණුවක් අවශ්‍ය වේ, එය වර්තමාන සිදුවීම් පිළිබඳ ඔවුන්ගේ තොරතුරු සීමා කරන අතර මිනිසුන් සුමට ක්‍රියාකාරිත්වය සඳහා තීරණාත්මකව ක්‍රියා කරයි. ChatGPT මඟින් නිපදවන කාර්යය සඳහා මානව කරුණු (නීතියට පටහැනි නොවන බව, සාවද්‍ය නොවන බව යනාදිය) පරීක්ෂාව සහ සෝදුපත් කියවීම ද වැදගත් වේ.

අපි ChatGPT යනු කුමක්ද සහ එය ක්‍රියා කරන ආකාරය කෙසේද යන්න ඉගෙන ගත් පරිදි?. කෘත්‍රිම බුද්ධිය දියුණු කර ඇත්තේ සංකීර්ණ ක්‍රියාවන් පහසු කිරීම සඳහා බව පැහැදිලි වන අතර ChatGPT මිනිසුන් සඳහා නිවැරදි අන්තර්ගතයන් උත්පාදනය කිරීමට සහය වීමට සහ උපකාර කිරීමට යන බව පැහැදිලිය. ChatGPT භාවිතා කිරීමට නිදහස් නොවන මෙවලමක් ලෙස අපේක්ෂා කරන අතර එයට පරිශීලකයින්ගෙන් දායකත්වයක් අවශ්‍ය වේ. By Times of India.

මයික්‍රොසොෆ්ට් සහ වින්ඩෝස් මෙහෙයුම් මෘදුකාංග තැනූ බිල් ගේට්ස් "ChatGPT අපේ ලෝකය වෙනස් කරයි. නමුත් එයින් ඔබේ රැකියාව අවදානමේ පවතින බව අදහස් නොකරයි." යයි ප්‍රකාශ කර ඇත. ChatGPT සම්බන්ධ බොහෝ විවිධාකාර පුවත් අන්තර්ජාලයෙන් හෝ වෙනයම් ආකාරයකින් දැනගත හැක.

කෙසේවෙතත් (i) පරිශීලක විමසුම්වලට "මිනිස් වැනි" ප්‍රතිචාර ජනනය කිරීමේ හැකියාව සහ (ii) පොදු ප්‍රවේශ්‍යතාව Chat GPT ට ඇත. බොහෝදෙනා භාවිතා කරන ජංගම දුරකථන මෙන්ම Chat GPT භාවිතා කිරීම තමා කැමති නම් පමණක් සිදු වනු ඇති අතර භාවිතා කරන්නා හා නොකරන්නා අතර පරතරයක් ඇති වී තිබේදැයිද සොයා බැලීම අපහසු නොවේ.

අන්තර්ජාලය ඇසුරෙන් සකස් කළේ   හර් ෂ   ලංකේශ්වර

January 3, 2023

ලී දඬු වලින් හදපු ඩ්‍රෝන යානයක් - (wooden sticks drone)

            

ගුවන් හා අභ්‍යවකාශයේදී ඩ්‍රෝන යානයක් යනු නියමු රහිත ගුවන් යානයක් හෝ අභ්‍යවකාශ යානයකි. එය සඳහා තවත් යෙදුමක් වන්නේ "මිනිසුන් රහිත ගුවන් වාහනය" හෝ UAV ය. පෘථිවියේ, ඩ්‍රෝන බොහෝ විට හමුදා අරමුණු සඳහා භාවිතා කරනු ලබන්නේ ඒවා සටන් කලාපවල ගුවන් නියමුවෙකුගේ ජීවිතය අවදානමට ලක් නොකරන බැවිනි.

සාමාන්‍ය විනෝදාංශ ඩ්‍රෝන යානයක් සාදා ඇත්තේ කාබන් ෆයිබර් හෝ ප්ලාස්ටික් වලින් සාදන ලද රාමු මත ඉලෙක්ට්‍රොනික කොටස් එකලස් කිරීමෙනි. නමුත් මෙම පියාසර යන්ත්‍ර අඛණ්ඩව සංවර්ධනය වන බැවින්, ඩ්‍රෝන විවිධ ආකාරවලින් පැමිණිය හැකිය.

ආන්තික අවස්ථාවක් ලෙස, මෑතකදී Twitter හි බෙදාගත් Drone එකක් වන The quadcopter, ලී කූරු හයකින් සාදන ලද ශරීරයක් සහිත ඩ්‍රෝන යානයකි.එය රොටර් (rotors), වයර් සහ අතිශය අවම රාමුවක් වටා ඔතා ඇති පාලන ඒකකයකින් සමන්විතය. එහි සිරස්තලයක අරාබි භාෂාවෙන් කියවෙන්නේ, "යේමනය qat දඬු වලින් ගුවන් යානා නිපදවයි" යනුවෙනි. තත්පර කිහිපයකින් ඩ්‍රෝන් යානය ඉහළට නැගී පියාසර කරයි.

 මෙම සැලසුමේ ඇති ලොකුම වාසිය නම් ප්‍රධාන ද්‍රව්‍ය ලබා ගත හැකි වූ පසු - බැටරියක්, ග්‍රාහකයක්, කුඩා මෝටර කිහිපයක්, ප්‍රචාලක සහ වයරින් මගින් එවැනි ඩ්‍රෝනයක් එකලස් කළ හැකි බව සැමුවෙල් වාර්තා කරයි. නාවික විශ්ලේෂණ මධ්‍යස්ථානයේ විශ්ලේෂකයෙකු වන සැමුවෙල් බෙන්ඩට්, නව ඇමරිකානු ආරක්ෂාව සඳහා වූ මධ්‍යස්ථානයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ සාමාජිකයෙකි..

කැපී පෙනෙන දෙය නම් මෙම ඩ්‍රෝන යානය ගුවන් යානය අවම කොටස් දක්වා කෙටි කර ඇති ආකාරයයි. Wee flying machine යනු මෝටර, ලිවීම්, පාලනය, qat ශාකය සිට කඳන් සියල්ලටම ඇලවිය හැකි දෙයකි.  “මෙම වීඩියෝවේ ප්‍රධාන කරුණ නම්, නොමිලේ ලබා ගත හැකි ඕනෑම නිෂ්පාදනයකින් quadcopter රාමුව එකලස් කළ හැකි බවයි. ඉතිරි සංරචක සාපේක්ෂ වශයෙන් පහසුවෙන් ප්‍රසම්පාදනය කිරීමට හෝ අවශ්‍ය නම් ත්‍රිමාණ මුද්‍රණය කළ හැක.

චීනයේ DJI දිගු කලක් තිස්සේ අඩු වියදම් සහ විශාල ඩ්‍රෝන යානා නිෂ්පාදනය කිරීමේ කර්මාන්තයේ ප්‍රමුඛයා වුවද, මේවා විවිධ සමාගම් විසින් සාදනු ලැබේ. DJI ඩ්‍රෝන යානාවලට කෙතරම් කල් පවතින පැවැත්මක් තිබේද යත්, ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී පැවති ලේසර් ආයුධ ප්‍රදර්ශනයටඉදිරිපත් කරන ඔවුන්ගේ ඩ්‍රෝන යානා පිළිබදව බොහෝදෙනා විමසිලිමත් විය.

ස්ටික් (stick) ඩ්‍රෝන් හි කැපී පෙනෙන දෙය නම් එහි සැලසුමේ සරල බවයි, විශාල ප්ලාස්ටික් වෙනුවට බැහැර කිරීමට නියම කර ඇති කූරු භාවිතා වේ. මෑත රොබෝ තාක්ෂණය පිළිබඳ සම්මන්ත්‍රණයක දී ඉදිරිපත් කරන ලද තවත් විකල්පයක් නම්, ඩ්‍රෝන යානයක් සෑදීමයි, එහි පියාපත්ම භාණ්ඩයක් ලෙස ප්‍රවාහනය කළ හැකි අතර බෙදාහැරීමේදී පරිභෝජනය කළ හැකිය.

මෙම අවස්ථාවේ දී, ඩ්‍රෝන යානයේ පියාපත් සහල්, කේක් වලින් සාදා ඇත.

පර්යේෂකයන් විසින් මෙම අර්ධ වශයෙන් ආහාරයට ගත හැකි ඩ්‍රෝන යානවල පියාපත් සම්පීඩිත පිම්බුණු සහල් වලින් (සහල් කේක් හෝ රයිස් කුකීස් වැනි) නිර්මාණය කර ඇත්තේ ආහාර ද්‍රව්‍ය ප්‍රසාරණය කරන ලද පොලිප්‍රොපිලීන් (ඊපීපී) පෙන වලට සමාන වීම හේතුවෙනි. EPP foam යනු ඩ්‍රෝන යානා වල පියාපත් ද්‍රව්‍ය ලෙස බහුලව භාවිතා වන දෙයක් වන්නේ එය ශක්තිමත් සහ සැහැල්ලු නිසා ය; පිම්බුණු සහල් එම ගුණාංග බෙදාහදා ගනී,” IEEE Spectrum හි Evan Ackerman ලියයි.

IEEE Spectrum විසින් ප්‍රදර්ශනය කරන ලද තවත් ඩ්‍රෝන යානයක්, එදිනෙදා ද්‍රව්‍ය වලින් ඩ්‍රෝන යානයක් සෑදීම කොතරම් පහසුද යන්න පෙන්වා දුන්නේය. මෙම උපකරණය බත්, කේක් වලින් නිර්මාණය කර ඇති අතර හදිසි අවස්ථාවකදී එය ආහාරයට ගත හැකි බව එහි නිෂ්පාදකයින් පෙන්වා දී ඇත.

“කුමන හේතුවක් නිසා හෝ ඇත්ත වශයෙන්ම ආහාර අවශ්‍ය වන සහ වෙනත් ආකාරයකින් එයට ප්‍රවේශ වීමට හැකියාවක් නොමැති කෙනෙකුට ඵලදායී හා කාර්යක්ෂමව ආහාර බෙදා හැරීමට කටයුතු කිරීම, අදහස නම් ඔබට ඒවන් ඩ්‍රෝන් යානයක් කෙලින්ම ඔවුන් වෙත පියාසර කර අමතර දිනක් හෝ දෙකක් තබා ගත හැකිය. ඔබට පැහැදිලිවම ඩ්‍රෝන් යානය පසුව ආපසු නොලැබෙනු ඇත (එහි පියාපත් විනාශ වී ඇති නිසා), නමුත් එය වැදගත් කැලරි ලබා දීමෙන් කෙනෙකුව ජීවත් කරවීම සඳහා ගෙවිය යුතු කුඩා මිලකි, ”යැයි ප්‍රවෘත්තියේ සදහන් වී ඇත. 

අනතර්ජාලයේ කීර් තිමත් වෙබ් අඩවි ඇසුරෙන්


mRNA මගින් වෛද්‍ය විද්‍යාවේ විප්ලවයක් ඇති කළ හැකිද? (mRNA could revolutionize medicine)

 mRNA මගින් වෛද්‍ය විද්‍යාවේ විප්ලවයක් ඇති කළ හැකිද? විද්‍යාඥයෝ දශක ගණනාවක් තිස්සේ mRNA අධ්‍යයනය කරමින් සිටිති. mRNA එන්නත් එහි ආරම්භය පමණක් වන අතර mRNA" වෛද්‍ය විද්‍යාවේ ප්‍රෝටීන ගැන ය. සරලව කිවහොත් ඔබේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියට ඇතැම් රෝග වැළැක්වීමට හෝ රෝග වලට ප්‍රතිකාර කිරීමට උපකාර කළ හැකි නිශ්චිත ප්‍රෝටීනයක් සෑදීමට, mRNA ශරීරයට උගන්වයි.

අපගේ ශරීරය තනිවම රෝග වලට එරෙහිව සටන් කරන ආකාරය, මැසෙන්ජර් RNA ඖෂධය (එම් ආර් එන් ඒ්) “උගන්වයි”, එය COVID-19 සඳහා වූ පෙරළිකාර ප්‍රතිකාර වලට මඟ පෙන්වන අතර, අනාගතයේදී, පිළිකා, උණ සහ සහස්‍ර ගණනාවක් තිස්සේ මනුෂ්‍යත්වයට හොල්මන් කරන වෙනත් රෝග සඳහා ප්‍රතිකාරයක් වන බව COVID-19 එන්නත වේගයෙන් නිර් මාණය කිරීමට ප්‍රධාන පෙළේ දායිකාවක් වූ Moderna හි ප්‍රධාන විද්‍යාත්මක නිලධාරිනිය සහ RNA පරයේෂක  Melissa J. Moore පවසන්නීය. ඇය, TED TALKS  (ප්‍රචලිත කිරීමට වටිනා අදහස් ) හි ඉදිරිපත් කළ තොරතුරු ස්වල්පයක් පහත දක්වන අතර සම්පූර්ණ විස්තරය ඔබට රිසි සේ තේරුම් ගැනීමට   https://www.ted.com/talks/melissa_j_moore_  වෙත පිවිසෙන්න.

අප සෑදී ඇත්තේ ප්‍රෝටීන වලිනි අපේ සිරුරේ ඇති සෑම සෛල ට්‍රිලියන 30 කම ප්‍රෝටීන් අණු බිලියන 1ත් 10ත් අතර ප්‍රමාණයක් අඩංගු වේ. එනම් අප දන්නා විශ්වයේ ඇති තරු තරම් ප්‍රෝටීන් අණු අපේ සිරුරේ ඇත. තවද සෑම සෛලයකම ප්‍රෝටීන අඩංගු වේ. ප්‍රෝටීන, සෛලවල "වැඩ අශ්වයන්" වන අතර ශරීරය විවිධ ප්‍රෝටීන වර් ග100,000 කට වඩා සාදයි. ශරීරය නිවැරදි ප්‍රෝටීන් ප්‍රමාණය හෝ වරගය නිපදවන්නේ නැති විට, එය පිළිකා හෝ පරිවෘත්තීය රෝග වැනි තත්වයන් ඇති කළ හැකිය. එනිසා සෞඛ්‍යය පවත්වා ගැනීමට සහ රෝග වැළැක්වීම සඳහා ප්‍රෝටීන් අත්‍යාවශ්‍ය වේ.

උදාහරණයක් ලෙස, ඉන්සියුලින් යනු රුධිරයේ සීනි මට්ටම පාලනය කිරීමට ශරීරයට උපකාර කරන ප්‍රෝටීනයකි. ශරීරය ප්‍රමාණවත් තරම් ඉන්සියුලින් නිපදවන්නේ නැති විට පළමු වර්ගයේ දියවැඩියා රෝගී තත්වය ඇති වේ‌.    

                  

සමේ ඇති කොලජන් ප්‍රෝටීනය අපගේ සම දැඩි නමුත් නම්‍යශීලී කරයි. අපගේ මාංශ පේශිවල ඇති ඇක්ටින් සහ මයෝසින් ප්‍රෝටීන් අපට චලනය වීමට ඉඩ සලසයි. අපගේ රුධිරය හීමොග්ලොබින් වලින් පිරී ඇත, ඔක්සිජන් රැගෙන යයි. රෝග වලින් අපව ආරක්ෂා කරන ප්‍රතිදේහ සහ අපගේ තුවාල වසා දමන කැටි ගැසීමේ සාධක. මෙය මිනිස් සිරුරේ පරිවෘත්තීය වගුවයි. මේ සියල්ල ඔබගේ ශරීරයේ ඇති ප්‍රතික්‍රියාවන් වන අතර දැන් ඔබව ජීවමානව සහ හොඳින් තබා ගනී. ඒ සෑම ප්‍රතික්‍රියාවක්ම විවිධ ප්‍රෝටීන් මගින් උත්ප්‍රේරණය කරනු ලබයි. (රූපය 1- මිනිස් සිරුරේ පරිවෘත්තීය වගුවයි   රූපය 2 - metabolic pathways-protien in blue වඩා පැහැදිළි රූප වෙබ් පිටු).

එහි නමට අනුව, mRNA (messenger RNA) යනු පණිවිඩකරුවෙකි. එය ප්‍රෝටීන සෑදීමට උපකාර වන සෛලවල අනෙකුත් සංරචක සමඟ අන්තරක්‍රියා  කර" ශරීරයට තමන්ගේම ඖෂධයක් සාදා ගන්නා ආකාරය උගන්වයි. විද්‍යාඥයින් විසින් එක් එක් mRNA නිරමාණය කර ඇත්තේ අවශ්‍ය කරන විශේෂිත ප්‍රෝටීනයක් සෑදීමට සෛල වෙත උපදෙස් ලබා දීම සඳහාය.

mRNA ඖෂධයක් සෑදීමේදී එම mRNA ඖෂධය ආරක්ෂා කිරීමට සහ සෛල තුළට බෙදා හැරීමට උපකාර කිරීම සඳහා, mRNA ලිපිඩ හෝ මේදවලින් ඔතා ඇත. දැන් ශරීරයට mRNA ලබා දෙන්නේ එන්නතක් ලෙසයි. අනාගතයේදී එය තැම්බුම්සාරයක් (an infusion) විය හැකිය. එන්නත ලබා දුන් පසු, ශරීරය mRNA හි උපදෙස් අනුව අදාල නිවැරිදි ප්‍රෝටීන් සාදයි. සෑම mRNA නිශ්චිත ප්‍රෝටීනයක් සෑදීමට උපදෙස් දරයි. මෙම උපදෙස් "බ්ලූප්‍රින්ට්" වැනිය. mRNA මෙම උපදෙස් ලබා දෙන අතර සෛල ප්‍රෝටීන එකට තබයි.

mRNA එහි කාර්යය අවසන් වූ පසු ශරීරය විසින් එය බිඳ දමනු ලබන බැවින් mRNA වැඩි වේලාවක් ශරීරයේ රැඳී නොසිටියි. තවද එය ස්ථිර වෙනස්කම් ඇති නොකරයි. DNA වෙනස් නොකරයි.

 අන්තර් ජාලයේ පිළිගත් වෙබ්ජාල අනුසාරයෙනි.


December 22, 2022

කුරුළු රංචු භියකර පලවාහරින, ඩ්‍රෝන රොබෝ උකුස්සා - (Robotic falcon scares birds)

   
දැන් ඩ්‍රෝන යානා කුරුල්ලන් බිය ගැන්වීමට භාවිතා කරයි, Groningen විශ්ව විද්‍යාලය, Tuscia විශ්ව විද්‍යාලය, Roflight, Lemselobrink සහ Royal Netherlands ගුවන් හමුදාවේ පරීක්ෂක කණ්ඩායම විසින් කුරුලු රංචු පලවා හැරීමේ මාධ්‍යයක් ලෙස පෙරෙග්‍රීන් උකුස්සෙකු මෙන් පෙනෙන පරිදි පියාසර කිරීම සඳහා නිර්මාණය කරන ලද RobotFalcon නම් රොබෝ යන්ත්‍රය නිර්මාණය කර, ඉදිකර පරීක්ෂා කර ඇත. මෙම කණ්ඩායම ඔවුන්ගේ ප්‍රවේශය ජර්නල් ඔෆ් රෝයල් සොසයිටි ඉන්ටර්ෆේස් හි විස්තර කර තිබේ

ගුවන් තොටුපල අවට කුරුල්ලන්, තනිවම හෝ රංචු වශයෙන්, පියාසර කරන ගුවන් යානාවලට අනතුරක් වී ඇත. ගුවන් යානයක් කුරුල්ලෙකුට පහර දෙන විටද හානි සිදු වේ. කුරුල්ලන් ගොවි බිම්වල බෝග වගාවන් විනාශ කරන බවද දැක් වේ. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, ඔවුන් එම ප්‍රදේශවල රැස්වීම වැළැක්වීමට ක්‍රම කිහිපයක් භාවිත වේ. මේවාට සාම්ප්‍රදායික භියගන්වන්නන් (පම්බ්යන්), කුරුළු විපත්ති, ඝෝෂා වැනි පටිගත හඬ වාදනය  මෙන්ම සම්ප්‍රදායික පක්ෂි නාශක විෂ, තුවක්කු හෝ පුහුණු වූ ගොදුරු කුරුල්ලන් සම්බන්ධ කරගැනීම් වැනි  මාරාන්තික ප්‍රවේශයන්ද ඇතුළත්ය.

https://youtu.be/vOohv_bTiu8?t=15

රොබෝ ෆැල්කන් ප්‍රමාණයෙන්, හැඩයෙන් සහ වර්ණයෙන් පෙරෙග්‍රීන් උකුස්සෙකුට සමාන වන අතර පියාපත් සෙමීටර 70 ක්, බර ග්‍රෑම් 245 ක් වන අතර තත්පරයට මීටර් 15 ක වේගයෙන් පියාසර කරයි. එහි කාක්ෂමතාවය පරීක්ෂා කිරීම සඳහා, පර්යේෂකයන් විසින් විවිධ කුරුළු රැන් 54 ක් මත අත්හදා බැලීම් සිදු කරන ලදී. RobotFalcon හට මිනිත්තු 5ක් ඇතුළත ඉලක්ක කරගත් පක්ෂීන් සියල්ල ඉවත් කිරීමට හැකි වූ අතර, සම්මත ඩ්‍රෝන යානයකට එම කාලසීමාව තුළදී විවිධ කුරුළු රැන් 56 ක සිටින පක්ෂීන්ගෙන් සියයට 80 ක් පමණක් ඉවත් කළ හැකියාව ඇත. කණ්ඩායම මාස තුනක් පුරා එකම කුරුල්ලන් රංචුවක් සමඟ විවිධ පරීක්ෂණ පැවැත්වූ අතර කිසිදු පුරුද්දක් සොයා ගත්තේ නැත.  කුරුළු රැන් එය කොපමණ වාරයක් දුටුවත් ඔවුන් එයට බිය විය.

  
කෙසේ වෙතත්, වත්මන් මූලාකෘතියේ බැටරි ආයු කාලය මිනිත්තු 15 ක් වන අතර මිනිස් ක්‍රියාකරුවෙකු අවශ්‍ය වේ. අනාගතයේදී, මිනිස් මැදිහත්වීමේ අවශ්‍යතාවය අඩු කිරීම සඳහා පාලන යාන්ත්‍රණය ස්වයංක්‍රීය කළ හැකිය.

පිරිමි පෙරෙග්‍රීන් උකුස්සෙකුගේ ආනුභාවයෙන් පියාසර කරන රොබෝවෙකුට පියාසර කිරීමෙන් මිනිත්තු 5 ක් ඇතුළත කෙත්වල සිටින පක්ෂීන් රංචු බිය ගන්වා සාමාන්‍යයෙන් පැය හතරක් දක්වා කාලයකට  ඔවුන්ව ඈත් කළ හැකිය. ගෙවතු වගාවන්ට හඩ් ගෙවතුවලට විශාල ලෙස හානි කරන වඳුරන් වැනි සතුන්ද ජිවිත හානි නොකර පළවාහැරීමේ මෙවැනි ක්‍රම නිර්මාණය වනු  ඇත.

අන්තර්ජාලයේ කීර් තිමත් වෙබ් අඩවි ඇසුරෙන්

මැලේරියාව සඳහා එන්නතක් - (vaccine for malaria )

    

මැලේරියා එන්නත යනු මැලේරියාව වැළැක්වීම සඳහා භාවිතා කරන එන්නතකි. 2022 වන විට EU වලින් පිටත භාවිතයට අනුමත එකම එන්නත Mosquirix යන වෙළඳ නාමයෙන් හඳුන්වන RTS,S වේ.

මැලේරියාව නිසා සෑම වසරකම ලොව පුරා මිලියන භාගයක් පමණ මිනිසුන් මිය යන බව වාර්ාවල සදහන් වේ. බිල් ගේට් බ්ලොග් හි දක්වන පරිදි මදුරුවන් මෙතරම් භයානක වන්නේ ඇයි? භයානකම මැලේරියාව මගින් සෑම වසරකම මිනිසුන් 600,000 කට වඩා මිය යයි; තවත් මිලියන 200ක් පමණ මිනිසුන්ව දින ගණනාවකට අකර්මණ්‍ය කරයි. එය ලෝක ජනගහනයෙන් අඩකට තර් ජනයක් වන අතර වාර් ෂිකව ඩොලර් බිලියන ගණනක ඵලදායිතාව අහිමි කරයි. ඩෙංගු උණ, කහ උණ සහ එන්සෙෆලයිටිස් වැනි රෝග අනෙකුත් මදුරුවන් මගින් බෝවන රෝග වේ. මදුරු විශේෂ 2500 කට වඩා ඇති අතර ඇන්ටාක්ටිකාව හැර ලෝකයේ සෑම කලාපයකම මදුරුවන් දක්නට ලැබේ. උච්චතම අභිජනන කාලවලදී මදුරුවන්වේයන් සහ කුහුඹුවන් හැර පෘථිවියේ අනෙකුත් සෑම සත්වයෙකුටම වඩා වැඩි වේ. ඒවා ජනගහන රටාවන්ට මහා පරිමාණයෙන් බලපායි:

 GlaxoSmithKline's Mosquirix - එන්නත දශක ගණනාවක් තිස්සේ නිපදවා ඇත - එය මැලේරියාව ඇති කරන පරපෝෂිතයන් පහෙන් වඩාත්ම මාරාන්තික වන සහ අප්‍රිකාව පුරා බහුලව පවතින වික්‍රියාව වන Plasmoduim falciparum වලට එරෙහිව ප්‍රතිශක්තිකරණ ප්‍රතිචාරයක් ජනනය කරයි. එන්නත් කිරීම දරුණු මැලේරියාවලට එරෙහිව සියයට 50 ක් පමණ ඵලදායී වන අතර, වසරකට පසු කාර්යක්ෂමතාවයේ සැලකිය යුතු පහත වැටීමෙන් පසුව වුවද එය තවමත් මාරාන්තික රෝගය වැළැක්වීම සඳහා හොඳම ක්‍රමයකි.

මෙම එන්නතට ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයෙන් අනුමැතිය ලැබිම එය පුළුල් බෙදා හැරීම සහ භාවිතය සඳහා ඉදිරියට යාමට ඉඩ සලසන වෙනසකි. මේ සම්බන්ධව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයෙන් මෙලෙස අදහස් දක්වා තිබේ.

මධ්‍යස්ථ සහ ඉහළ මැලේරියා සම්ප්‍රේෂණයක් සහිත උප සහරා අප්‍රිකාවේ මැලේරියා ආවේණික රටවලට මෙම එන්නත ඉතා වැදගත් වනු ඇත. එය අවුරුදු පහට අඩු දරුවන්ට ලබා දෙනු ඇත, පළමු මාත්‍රාව මාස පහකින් ආරම්භ වේ. මෙය ඉලක්‌ක කළ යුතු වැදගත් වයස්‌ කාණ්ඩයක් වන්නේ ඔවුන් ඉහළම අවදානමට ලක්ව සිටින බැවිනි. 2019 දී මරණ 409,000 න් තුනෙන් දෙකක් වයස අවුරුදු පහට අඩු ළමයින් ය.

මැලේරියා එන්නත අප්‍රිකානු ළමුන් අධ්‍යයනය කිරීමේදී සෘතුමය පසුබිමක 77% ක කාර්යක්ෂමතාවයක් ලබා ගනී.

ක්‍රියාත්මක කිරීමේ නියමු එන්නත්, මදුරු දැල් ආවරණයක් නොමැතිව නිදා ගත් ළමුන්ගෙන් 60-70% දක්වා ළඟාවී ඇත. මෙම එන්නත ලබාගෙන එය සැබෑ ලෝක පසුබිමක ප්‍රතිඵල, පෙර අත්හදා බැලීමේ දී දුටු ප්‍රතිඵලයම පෙනෙනු ඇත්ද යන්න සොයා බැලිය යුතු ප්‍රධාන කරුණක් විය. එම ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දීමට හොඳම ක්‍රමය වන්නේ විවිධ සැකසුම් සහ සන්දර්භ හරහා සොයා බැලීමයි. එයට ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ ධාරිතාව සහ ශක්තිය ඇති නමුත් රටවල් තුළ පවා ඔවුන්ට ආවේනික වෙනස් වන සම්ප්‍රේෂණ ගතිකත්වය සහ වසංගතවේදය ද ඇත. ප්‍රතිශක්තිකරණය බොහෝ රටවල ඉතා විශාල පරිමාණයෙන් ක්‍රියාත්මක වේ. එබැවින් සැබෑ ලෝකයේ එය ක්‍රියා කරන ආකාරය දැන ගැනීමට අවශ්‍ය නම්, එම අත්දැකීම හැකිතාක් අනුකරණය කිරීමට උත්සාහ කළ යුතුය.

මෙම නියමු ව්‍යාපෘතියේ අනෙක් කාරණය ආරක්ෂාවයි. අදියර 3 අත්හදා බැලීමේදී දක්නට ලැබෙන සමහර ආරක්ෂණ ගැටළු සාමාන්‍යයෙන් ඉතා දුර්ලභ වන අතර එනිසා සැබෑ ලෝකයේ තත්වය තුළ ඒවා හඳුනා ගැනීමට ඉතා විශාල ජනගහනයක් අවශ්‍ය වේ. එබැවින් එන්නත් කරන කණ්ඩායම සහ සංසන්දනාත්මක කණ්ඩායම අතර වෙනස්කම් හඳුනා ගැනීමට ප්‍රමාණවත් සහභාගිවන්නන් සිටීම වැදගත් වේ. මාත්‍රාව මිලියන 2 කට වඩා ලබා දීමෙන් පසුව, එන්නත හොඳ ආරක්ෂිතයක් බවට විශ්වාසයක් තිබේ.

මේ අතර පසුගිය සැප්තැම්බර් මාසයේදී, ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලයේ විද්‍යාඥයින් විසින් "ලෝකය වෙනස් කරන" විභවයක් සහිත මැලේරියා එන්නතක් නිපදවා ඇති බවත් වාර්තා වේ. Oxford කණ්ඩායම කියා සිටින්නේ ඔවුන්ගේ ප්‍රවේශය Mosquirix - එන්නතට වඩා වඩාත් ඵලදායී වන අතර වඩා විශාල පරිමාණයකින් නිෂ්පාදනය කළ හැකි බවයි. Nanoro, Burkina Faso හි ළමුන් 409 දෙනෙකුගේ පරීක්ෂණ ප්‍රතිඵල ලැන්සෙට් බෝවන රෝග සඟරාවේ ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත. එය ආරම්භක මාත්‍රා තුනක් පෙන්නුම් කරන අතර, පසුව බූස්ටරයක් මගින් වසරකට පසුව 80% දක්වා ආරක්ෂාව සපයා තිබේ.

කෙසේ වෙතත්, කණ්ඩායම ඉදිරි සති කිහිපය තුළ ඔවුන්ගේ එන්නත අනුමත කිරීමේ ක්‍රියාවලිය ආරම්භ කරන බවත් එහෙත් අවසාන තීරණය වසර අවසානයට පෙර ළමුන් 4,800 ක විශාල අත්හදා බැලීමක ප්‍රතිඵල මත රඳා පවතීන බවද වාර් තා වේ.

අන්තර්ජාලයේ කීර් තිමත් වෙබ් අඩවි අනුසාරයෙන්